Atabarı Turizm’in sahibi Erhan Gazihan’ın davetiyle Turizm
Yazarları Derneği (TUYED) heyeti olarak kente yaptığımız gezide, yerel
tatlarını deneyip yapılışları konusunda da bilgiler aldık. Şimdi gelin bunları
birlikte tanıyalım. Öncelikle Artvin’e gittiğinizde adını sıkça duyacağınız kaygana’dan
başlayalım:
Kaygana’yı Karadeniz’in otlu krepi olarak tanımlamak yanlış olmaz. Kaygana, yumurta, un, süt, maydanoz, dereotu, yeşil soğan karışımından yapılıyor. Karadeniz ile özdeşleşen kara lahana sarması Artvin’de de doğal olarak karşımıza çıkıyor. Fasulye turşusu ise fasulye turşusunun yağda kavrularak pişirilmesiyle yapılan pratik ötesi bir yemek. Her ne kadar fasulye turşusu Artvin’de yaygın olarak yapılsa da lahana turşusu veya kornişon katılarak yapılan çeşitleri de bulunuyor.
Fasulye puçuko diye bilinen yemekte de karşımıza çıkıyor, Kılçıksız
taze fasulye güneşte kurutuluyor. Özellikle
kış aylarında, içine çok az
bulgur ve salça konularak pişiriliyor. Tercihe göre üzerine sirke dökülerek afiyetle
yeniyor.
Erzurum’un cağ kebabı varsa Artvin’in de yatır döneri var! Özellikle iç kesimlerde az yağlı koyun veya dana eti dilimler halinde şişe takılarak köz üzerinde yatık bir şekilde yavaşça pişiriliyor. Pişen kısımlar çağ adı verilen küçük şişlere geçirilerek yeniyor. Bazıları et parçaları arasına soğan, domates veya taze biber koymayı tercih ediyor. Etin terbiyesinde kullanılan karabiber ve tuz bu yemeğin olmazsa olmazıdır.
Hinkal, mayalı hamur mantı kıvamında yarım avuç içi büyüklüğünde puf böreğine benzer şekilde açılıyor. İçine az yağlı kavurma konularak, mantı gibi pişiriliyor. Yoğurtsuz ve üzerine yağ dökülmeden yenir.
Laz böreğini tüm Karadeniz’de duyup tatmak mümkün. Ancak, Artvin bu işe son noktayı koymuş. Şöyle ki, Artvin’in Sarp kapısına yakın ilçesi Hopa Ticaret ve Sanayi Odası iki yılık çaba sonucunda Doğu Karadeniz’in en çok tanınan, sevilen yemeklerin başında gelen Laz böreğinin coğrafi işaretini tescil ettirdi. Şimdi gelelim Laz böreğinin tarifine. Köy yumurtası, tere yağ, süt ve şekerle yapılan karışım birkaç kat yufka arasına konarak fırında pişiriliyor. Pişmeye yakın üzerine karabiber taneleri serpilerek sıcak veya soğuk olarak servis ediliyor.
Zurbiyet ve kayısefe Artvin mutfağının diğer tatlı çeşitlerini
oluşturuyor. Zurbiyet, kızdırılmış tere yağına bal, pekmez veya şeker ağdası
ilave edilerek sıcak yeniyor. Kayısefe ise kızdırılmış tere yağına bal, pekmez
veya şeker ağdası ilave edilerek sıcak yenen diğer tatlıdır.
Kayalık ve yüksek alanlarda yetişen otsu bir bitki olan
“çaşur” Artvin’e özgü yemekler arasına girmeyi başardı. Turşu şeklinde salamura
olarak kahvaltıda veya diğer öğünlerde yeniyor. Yumurtalı ıspanak gibi de
pişirilebiliyor. Cevizli kete fırın , kuzine sobası veya tandırda arasına ceviz
ve un karışımı katılarak pişirilen bir ekmek çeşidi. Hepimizin aşina olduğu
mısır ekmeği ise mısır unu ile pileki veya kuzine sobada pişiriliyor. Artvin’de
her öğünde sofraların baştacı yiyeceklerin başında geliyor.